Social bookmarking, tagging, labelling

Eerder sprak ik al over tagging en daar kom ik nu weer even op terug. In het artikel Can Social Bookmarking Improve Web Search? van Paul Heymann, Georgia Koutrika en Hector Garcia-Molina. - Infolab Technical Report 2007-33, Last Updated November 2, 2007, wordt uitvoerig geschreven over het nut van bookmarking van urls of websites zo u wilt. De auteurs hebben een gedegen stuk afgeleverd over de social bookmarking site del.icio.us. Ook Phil Bradley verwijst naar dit rapport. Hij is er positief over.

Voor de duidelijkheid, ik ook, voor zover ik er tenminste iets van kon begrijpen. Ik ben een op en top alpha, die indertijd drieen en vieren haalde voor algebra en meetkunde. Het enige wat ik wel snap is dat voor mij onleesbare formules uiteindelijk kunnen leiden tot grafiekjes. En als er dan in gewone mensentaal bij gezet kan worden wat zo'n grafiekje dan uitdrukt dan ben ik de koning te rijk.

Los van dit soort persoonlijke beschouwingen, blijft natuurlijk staan dat ik als werknemer in een bibliotheek moet bekijken in hoeverre bibliotheken in kunnen spelen op de bevindingen in dergelijke rapporten. Zo wordt benadrukt dat vele ingeklopte tags bij een url in feite terug te vinden zijn in de titel dan wel op de eerste bladzijde dan wel in het webdocument dat naar de desbetreffende url van de webpage verwijst(80% namelijk, zie 6.2 Tags. In de overige 20% zitten vaak, tikfouten, zelfde tags maar in andere taal en synoniemen, ergo, Google komt zo ook een heel eind in groeperen).

Is dat dan iets waar we rekening mee moeten houden als we gebruikers van bibliotheken vragen 'tags' of ' labels' aan boeken te hangen of preciezer geformuleerd aan titelbeschrijvingen in een catalogussysteem? Zijn er al bibliotheken die hier ervaring mee hebben? Of dat zelfs maar hebben onderzocht? En .. in hoeverre wordt de officiele onderwerpsontsluiting eigenlijk bepaald door woorden uit de titel of de eerste bladzijde van een boek? Of de achterflap?

In mijn bibliotheek wordt er dus niet getagged door gebruikers, zoals ik al eerder aanduidde. Gedurende de afgelopen 5 maanden konden mensen aan hun eigen titelselectie(s) tags toevoegen. Werd niet gedaan en wordt nog steeds niet gedaan. Waarom taggen mensen wel hun bookmarks in del.icio.us, maar niet hun titels op hun eigen virtuele plank(en)? Ook deze tags kunnen worden gedeeld met anderen! Is het omdat del.icio.us niet of veel minder wordt geassocieerd met een bibliotheek? (zie de rapportage Sharing etc. voor een indruk over hoe mensen tegen bibliotheken aankijken).

Hoe stimuleren wij onze gebruikers om eens een handje toe te steken? Tot meerdere eer en glorie van jezelf en anderen.

Ebook readers en PPL

In de bibliotheek van het Vredespaleis werken wij op dit moment aan een voorstel om doelgericht te onderzoeken wat de mogelijkheden en onmogelijkheden zijn met betrekking tot de inzet van ebook readers.

Natuurlijk hebben wij hier intern al de nodige ad hoc discussies gehad, maar nu wordt de structurele aanpak die ons voor ogen staat ingegeven door de -hier en daar wat opgeblazen- publiciteit rondom de introductie van de Kindle door Amazon. Duidelijk is in ieder geval dat we dat foeilijke ding in eerste instantie niet zullen meenemen in ons onderzoek, simpelweg omdat de reader in Europa niet geleverd wordt, maar natuurlijk ook omdat er nog geen communicatie via de europese telefoonnetwerken kan plaatsvinden. Schuiven we dus naar de achtergrond.

Onder doelgericht verstaan wij in ieder geval dat we zullen voorstellen twee readers aan te schaffen en dan vervolgens te kijken hoe wij die kunnen inzetten in onze eigen dienstverlening. Uiteraard onderzoeken wij de technische mogelijkheden (draadloos kunnen werken en hoe dan? via usb op de leeszaalcomputers?) conversie software (welke software waar aanbieden?) en natuurlijk de content (welke teksten kunnen wij inkopen en hoe mogen we die verspreiden?) en zo zullen er nog wel meer vragen opkomen, denken wij zo.

Even nog een illustratie: een ebook via Netlibrary aanbieden heeft zo zijn beperkingen, namelijk: "uitlenen" betekent dat het ebook vervolgens niet meer beschikbaar is voor anderen totdat het wordt " teruggebracht" is er een, en de ander is natuurlijk de prijs. Zouden wij niet een ebook reader (of meerdere) vol kunnen zetten met relevante teksten en die dan ter uitlening kunnen aanbieden? Zo weten wij dat een Netlibrary ebook gemiddeld 150 euro kost, sommige van die eboeken kosten bij Amazon 40 dollar!

Ik zou wel eens willen onderzoeken of een bij Amazon, of welke andere ebook provider dan ook gekocht eboek, mag worden opgeslagen op een eigen server en op afroep geplaatst mag worden op een ter uitlening beschikbare reader?

Stel je eens voor? In onze (juridische) bibliotheek komt een onderzoeker langs die aangeeft gedurende een bepaalde periode te willen werken aan een bepaalde kwestie. Onze vakinhoudelijke experts weten dat voor een dergelijk onderzoek een aantal handboeken beschikbaar is die ook elektronisch in ons bezit zijn. Voor een dergelijke gelegenheid zou je dus een specifieke reader kunnen opbouwen. Of je laat dat over aan de onderzoeker zelf, maar biedt je uiteraard terzake deskundige ondersteuning.

Een en ander lijkt mij wel een onderzoeksprojectje waard.

Catalogiseren: doe het zelf of doe het niet?

Soms vraag ik wel eens af of het de taak van een bibliotheek is om het aangeschafte materiaal zelf te catalogiseren.

Onderstaande gedachtenexercitie werd in gang gezet door een artikeltje van Alan Danskin, "Tomorrow Never Knows": the end of cataloguing? in: IFLA Journal 33(3): 205-209.

Natuurlijk, als meerdere bibliotheken gebruik maken van een gemeenschappelijke catalogus dan valt er al veel te delen en dus te besparen. Maar bijzondere bibliotheken profiteren daar natuurlijk veel minder van.

Bovendien doemt binnen afzienbare tijd het probleem op dat het moeilijk zal worden om nog vakbekwame catalogisanten te vinden. Als bibliotheken zelf willen of moeten blijven catalogiseren dan moeten die bibliotheken ook bereid zijn aan (bij)scholing te doen. Dat kost geld.

Er zit maar een ding op: titelbeschrijvingen inkopen. Ook dat kost geld. Maar het biedt natuurlijk ook ruimte in de vorm van besparingen in de personele sfeer. En de vraag is natuurlijk vervolgens waar de bibliotheek dan gaat winkelen?

Bij de bron zou ik willen voorstellen.

Waarom kunnen boeken en tijdschriften niet worden uitgerust met een RFID chip door de uitgever -tegen een geringe meerprijs- met daarop de titelbeschrijving van het werk in bijvoorbeeld MARC? Even scannen en hup de titel staat in MARC op je scherm. En als dat noodzakelijk is, valt dat natuurlijk te converteren naar welke opmaak dan ook. Of rechtstreeks in een database in te lezen.

Bibliotheken kunnen zich dan meer en meer richten op het werk waar zij goed in zijn, de onderwerpsontsluiting, de verrijking. Ik kan mij nog wel voorstellen dat de auteur van het desbetreffende werk zijn onderwerpsontsluiting meelevert op die RFIDchip. Die kan vervolgens door professionele bibliotheekmedewerkers, gebruikers en goed doorwrochte, slimme software worden aangevuld en gerubriceerd.

De aldus samengebrachte informatie, titelbeschrijving en onderwerpsontsluiting, moet natuurlijk ook nog worden aangeboden. En dan op een zodanig manier dat gebruikers eenvoudig, snel en op een intuitieve manier hun zoekresultaat kunnen verkrijgen. Met allerhande verwijzingen naar relevante auteurs, relevante literatuur, informatie over de beschikbaarheid, eventuele kosten en dergelijke zaken meer, ook buiten de eigen instelling. Bibliotheken spelen hier een belangrijke rol, want alleen zij kunnen samenbrengen zonder enige beperking of sturing. In de bibliotheek spelen immers geen zakelijke belangen, bij producenten en handelaren van de 'bibliotheekartikelen' wel.

Kortom: bibliotheken moeten zich meer toeleggen op gespecialiseerde, voortdurend in beweging zijnde kennis en kunde en minder investeren in het zelf catalogiseren, hetgeen in feite werk van algemene aard is, want volgens strikte, nauwelijk veranderende regels.

Gratis tijdschriften zijn duurder!

De titel boven dit verhaal is een variant op de titel Gratis tijdschriften geven hogere kosten die te vinden is boven een bijdrage van Raymond Heemskerk in Cicero, nr 13 , p. 6, november 2007. Cicero is een driewekelijkse uitgave van het Leids Universitair Medisch Centrum en bestemd voor studenten.

In de bijdrage komt Han Belt, hoofd van de Walaeus Bibliotheek (gevestigd in het LUMC) aan het woord. Hij verhaalt over zijn aanvankelijke enthousiasme over open access tijdschriften (PLoS, Biomed Central) en zijn geleidelijke beweging naar twijfel over het nut van dergelijke open access initiatieven.

Hoe kwam dat? Belt geeft eigenlijk drie argumenten.

In de eerste plaats het kostenaspect. Open access tijdschriften zijn gratis te raadplegen, maar om een artikel te kunnen plaatsen in een dergelijk tijdschrift moet eerst worden betaald. De auteur moet dus betalen voor opname in een open access tijdschrift en de auteur declareert die kosten natuurlijk vervolgens bij zijn werkever. Als alle 1500 publicaties die jaarlijks in en om het LUMC worden geschreven in open access tijdschriften zouden verschijnen dan kost dat op jaarbasis miljoenen euro's. Dat is duurder dan het aanhouden van abonnementen op de reguliere e-tijdschriften!

In de tweede plaats was het de bedoeling dat open access meer gebruik, bijvoorbeeld in de derde wereld zou genereren. Dat blijkt niet het geval. Wel wordt eerder verwezen naar artikelen in open access tijdschriften, maar niet vaker. En voor de derde wereld geldt dat er minstens twee projecten zijn -onder de vlag van de Verenigde Naties, HINARI en AGORA bijvoorbeeld- die gratis toegang verzorgen tot (een deel van) de reguliere tijdschriften markt. De lezersmarkt is dus min of meer gelijk gebleven. Als hier geen gunstige beweging is, blijft het kostenaspect natuurlijk als een molensteen om de nek hangen.

In de derde plaats bestaat twijfel over de zogenaamde peer reviewing. Het idee is dat traditionele tijdschriften de kwaliteitscontrole veel beter aanpakken dan open access tijdschriften. Het grote geld zit hier immers aan de kop. Kwaliteit is niet belangrijk, als je maar betaalt. Dat is toch anders dan; hier heb je een waardeloos tijdschrift, koopt u het maar. Hier zit het geld in de staart.

Belt wijst wel nog op allerlei initiatieven. Sommige uitgeverijen kiezen voor hybride modellen, sommige artikelen zijn gratis te raadplegen andere niet. Sommige universiteiten, of verenigingen van vakgenoten (specialisten genaamd in de medische wereld) onderzoeken de mogelijkheden. En in Duitsland werkt de Deutsche Zentralbibliothek fuer Medizin mee aan een open-access tijdschrift: German Medical Science - an Interdisciplanary Journal.

Misschien dat de gespecialiseerde bibliotheek er dus wat bij moet gaan doen: uitgeven van wetenschappelijk verantwoord materiaal.

Worldcat Identities

Ik heb eens even zitten kijken in die Identities optie die sinds kort in Worldcat is geintegreerd. Ik kwam daartoe na signalering door Edwin in zijn blog. Ik had er over gehoord, maar er nooit naar gekeken, misschien omdat het, toen ik er over hoorde, nog erg experimenteel was.

Maar nu toch maar eens een kort onderzoekje. En hoe deed ik dat dan? Precies, ik toetste mijn eigen naam in! Uiteraard is dat geen ijdelheid mijnerzijds, dat begrijpt u, maar ik kan natuurlijk zo wel gemakkelijk controleren of er iets van de voorziening klopt. Afgezien van wat tijdschrift artikelen die nooit ergens zijn gecatlogiseerd, heb ik ooit bijgedragen als auteur aan twee boeken en ben ik ook ooit gepromoveerd, het derde boek dus.

Mijn eerste schrijfsel werd in 1985 gepubliceerd en was eigenlijk een gewone tentoonstellingscatalogus die ik schreef met mijn docent middeleeuws hebreeuws. In feite een obscuur werkje, mag eigenlijk de naam 'boek' niet hebben. Het tweede boek waaraan ik een bijdrage leverde was een vertaling van een vroegchristelijke bijbelcommentaar en dat boek verscheen -in een reeks- in 1993. Tot slot promoveerde ik -met een in eigen beheer uitgegeven boek- in 1998.

Wat vind ik daarvan terug in die Worldcat Identities? Welnu alleen de eerste twee werken. Mijn proefschrift is er niet! Zit zelfs niet in Worldcat en dat is precies waar Edwin op doelde toen hij opmerkte dat de GGC niet volledig is opgenomen. Jammer.

En wat is een 'audience level' (van kids tot special) nu eigenlijk? Is dat het veronderstelde gemiddelde niveau van je publicaties? Of het gemiddelde niveau van je lezers? Hoe meet je dat eigenlijk? Mijn level zit net een beetje boven het gemiddelde. Ik dacht altijd dat al mijn schrijfsels zeer specialistisch waren, gezien de onderwerpen. Maar misschien dat het niveau nog veranderd als mijn proefschrift wordt meegenomen!

Dan de 'related identities'. In mijn geval zijn dat de co-auteurs van de eerste twee boeken en de auteur van de bijbelcommentaar, Efrem de Syrier (306-373). Ik voel mij vereerd met dit gevarieerde gezelschap, maar Efrem een related identity noemen, ik weet het niet hoor.

So far so good, en nu eens testen met een echte wetenschapper. Steven Mithen, engels archaeoloog. Dat ziet er beter uit! Mithen heeft flink gepubliceerd de laatste jaren, waaronder uiteraard ook artikelen. Die artikelen zie je niet terug in de opsomming van publicaties, maar zijn wel op te roepen vanuit de timeline. Even zelf de publicaties optellen in de timeline en dat levert 33 publicaties op, waarvan er slechts 10 (de boeken) worden opgesomd. 10? Sommige titels staan er dubbel! Catalogiseer fouten? of ietsjes aangepaste titels ('origin' in de ene titel 'origins' in de andere) bij nieuwe oplagen dan wel edities? Wie zal het zeggen?

Tot slot zien we onderaan een tagcloud staan die overduidelijk betrekking heeft op het wetenschappelijke werk van S. Mithen. Ik vind het verwarrend als de cloud wordt aangeduid met 'associated subjects'. Ik denk dan dat de onderwerpen op de een of andere manier gekoppeld zijn aan zijn werk en niet een aanduiding van zijn onderwerp(en). Duidelijker is volgens mij de simpele aanduiding 'His subjects'.

Kortom, een geweldige voorziening, met hier en daar een klein beetje onduidelijkheid, hier en daar een klein beetje onvolledigheid. Worldcat Identities is dan ook nog in het beta-stadium en de er aan ten grondslag liggende data is niet compleet, maar dat laatste is eenvoudig op te lossen, lijkt mij. En over attenderen gesproken; ik zou net als Edwin erg gelukkig zijn als RSS op een identity kan worden gerealiseerd. Altijd op de hoogte blijven van wat Mithen nu weer heeft geschreven, wie wil dat nou niet?

De top40

Ik zie de laatste tijd erg veel gerangschikte lijstjes langskomen. De top100 blogs, de top34 bibliotheken, de topweetikveel wat...

Ik kan maar niet begrijpen wat daar nu precies het nut van is. Dat komt misschien omdat ik de top40 van de radiopiraat Veronica (voor mij einde jaren 60, begin jaren 70) ook al niks vond. De meest interessante muziekjes stonden in de lagere regionen of zelfs in de tipparade. In tegenstelling tot veel leeftijdgenoten heb ik dus nooit top40s verzameld.

Ik vraag me af of het niet beter is te zoeken naar voor jou relevante blogs, ontwikkelingen, antwoorden op vragen en meningen dan te kijken naar de top 3 in ieder lijstje dat je voorbij ziet komen. Het is niet de rangorde die bepalend moet zijn, maar de inhoud.

Bibliotheekbezoekers delen niets!

Maakte ik in Delen, privacy en vertrouwen al gewag van het verschijnsel dat bibliotheekgebruikers eigenlijk niks willen delen met andere gebruikers, binnen de context van de bibliotheek tenminste, dan moet ik nu helaas vertellen dat ik dat al eerder wist.

Wat is het geval? Zo'n beetje voor de zomer hebben wij hier in de bibliotheek van het Vredespaleis de voorziening 'MyPPL' geintroduceerd. Een keer even een kort berichtje op de homepage en verder geen poespas. Inmiddels hebben wij nu zo'n 100 gebruikers van deze voorziening. Niet erg veel, maar dat hadden wij ook niet verwacht. Het actieve werven van gebruikers moet nog beginnen. Wij beschouwen de afgelopen maanden eigenlijk als een testperiode.

In de 'MyPPL' hebben wij een paar typische -zeg- uitwisselingsopties gemaakt.

1. een ikoontje dat aangeeft dat anderen de publicatie ook hebben geplaatst in 'MyPPL'
2. een mogelijkheid om tags toe te kennen aan een publicatie
3. een mogelijkheid om reviews te schrijven die dan door anderen gezien kunnen worden

Wordt niet gebruikt! In de review optie alleen meldingen als: 'moet geprint worden', 'moet gekopieerd worden', 'lezen!', etc. Niet bepaald informatie die je wilt delen met anderen, zou ik zeggen. Het kan heel goed zijn dat de gebruikersgroep van onze bibliotheek nog niet klaar is voor dit soort nieuwerwetsigheden. Daar ligt dus een taak! Maar hoe doe je dat op de beste manier?

Misschien dat we hier in de PPL maar moeten besluiten die drie mogelijkheden voorlopig te vervangen door een optie: virtueel 'geeltje'.

Delen, privacy en vertrouwen

Ik weet het nog als de dag van gisteren! Op 26 oktober jongstleden las ik in de blog van Wow!ter voor het eerst over het bestaan van: De Rosa, C. (2007). Introduction. Sharing, privacy and trust in our networked world : a report to the OCLC membership. De Rosa et al. Ed. Dublin, OH, OCLC. Een rapport van maar liefst 280 p. lang!

Afgezien van wat citaten heb ik bij Wouter eigenlijk geen gedegen bespreking gezien. En dat is begrijpelijk, want eigenlijk is het een onleesbare rapportage. Cijfers, cijfers en nog eens cijfers. Veelal ook nog eens uitgebeeld in prachtige grafieken en dat verklaard dan ook de omvang natuurlijk.

Als een rechtgeaard lezer en bibliotheekmedewerker heb ik dat rapport eerst uitgeprint en vervolgens _helemaal_ gelezen! Sufmakende lectuur moet ik zeggen, niet alleen vanwege de omvang en de opsommende wijze van schrijven, want dat kan in een dergelijke rapportage niet anders, maar vooral ook door de ontluisterende berichten over de bibliotheek en de visie van webgebruikers op bibliotheken. De bibliotheek moet tekst leveren, al dan niet in e-vorm, maar verder heeft de gebruiker er eigenlijk niets te zoeken. Een gemeenschap vorm je elders, niet in een bibliotheekcontext.

Dat is toch iets waar we als bibliotheekmedewerkers rekening mee moeten houden!